Archeologische vindplaats Sittard - De Molenbeek

Het belang van water voor de stad

Een stukje naar het zuiden in het stadspark ligt de Stenen Sluis. Daar wordt de Molenbeek afgesplitst van de Geleenbeek. De Molenbeek is op z’n laatst in de 12e eeuw gegraven, maar waarschijnlijk eerder. In eerste instantie heeft men een oude beekloop hergebruikt en daarnaast stukken uitgegraven. Dit zou namelijk het kronkelige verloop van de Molenbeek door de stad verklaren. Zoals de naam al aangeeft liggen er verschillende molens aan deze beek. In 1344 wordt een korenmolen aan de Molenbeekstraat genoemd. Deze molen was eigendom van de stadsheer. Alle inwoners moesten hier hun graan laten malen. We spreken in zo’n geval van een banmolen. Ruim vijftig jaar later wordt een tweede molen vermeld die vlak tegen de wal aanligt bij het Steyne Muurke. Deze volmolen wordt gebruikt voor de fabricage van wollen stoffen. In die tijd woonden er ook looiers in het Tempelgebied.

Bij Steyne Muurke, dat nu deels onder het Tempelplein ligt, kwam het water van de Molenbeek de stad binnen. Deze waterpoort zorgde ervoor dat het water werd verdeeld over de grachten en dat er water door de stad liep. Door sluizen te openen konden er zelfs hele stukken land buiten de wal onder water worden gezet.

In 1676 vernielden de Franse troepen in dienst van Lodewijk IV, de zonnekoning de vestingwerken van Sittard, werd met het puin de grachten gedempt en overstroomde de stad. Een jaar later kwamen ze terug en plunderden zij alles leeg en staken de stad grotendeels in brand. Het Tempelgebied bleef niet ongeschonden. In de Helstraat herinnert een gedenksteen aan de verwoesting van de hertogelijke banmolen in 1677.
De belangrijkste economische activiteit in het Tempelgebied blijven de molens.
Aan rand van de binnenstad de molen Damoiseaux. Het gebied stond bekend onder de naam Klein Venetië. Aan de andere zijde stond de molen van Houben. De ingang lag aan de Helstraat. De molen was na een brand in 1925 herbouwd en in 1932 gekocht door Houben. Hij was de laatste molenaar.

In de jaren -50 -60 van de vorige eeuw vertrokken de bewoners uit het gebied omdat men liever buiten de stad woonde. Eind jaren ’60 kwam de zuidzijde van de stad, het Tempelgebied, in aanloop van de te verwachten sanering meer en meer in verval. De Gruizenstraat raakte ontvolkt. De watermolens verloren hun economische functie en vervielen. De molenbeek was inmiddels sterk vervuild. De mensen die iets verderop in de Helstraat woonden, leefden in verschrikkelijke omstandigheden. In een interview met een bewoonster verschenen in het LD in 1967 lezen wij: “Kinderen worden buiten minder vuil dan wanneer ze binnen blijven”. Overal liepen ratten.
Om er een winkelgebied te kunnen realiseren moesten diverse huizen, ook enkele die op de monumentenlijst stonden, worden gesloopt. Er is nog een enkel pandje over, iets verderop in de Gruizenstraat. Verder zijn Den Tempel uit 1652 met zijn typische Maaslandse krulgevel en het Hervormde kerkje uit 1680-81 de moeite van het bekijken waard. De Molenbeek verdween met de aanleg van het winkelgebied in een rioolbuis onder de grond. De vraag is of en wanneer ze weer het licht gaat zien.

Download de app

LET OP: je kunt de Archeo locatie op verschillende manieren bereiken. 

Vanuit parkeerplaats het Tempelplein in Sittard ga je het smalle straatje van de Gruizenstraat in. Volg deze tot je na ongeveer 50 meter bij het witte pand Den Tegel komt. Je bevind je nu achter de winkelstraat. Loop en kijk richting de hoofd winkelstraat. Hier bevind zich de Archeo locatie/tegel van cortenstaal. 

TIP: Bezoek ook eens deze archeologische vindplaatsen in Sittard!
Geleenbeek Ligne
Sittard vestingstad en fort Sanderbout