Archeologische vindplaats Gennep - Zandpoort

De plaatsnaam Gennep komt van het Keltische woord Ganapja, en dat staat voor ‘een plek waar twee waterstromen samenkomen’. In dit geval het riviertje de Niers die nabij Gennep uitmondt in de Maas. De ideale plek voor het ambacht van pottenbakkers. Wanneer Gennep stadrechten heeft verworven is niet precies bekend, maar aangenomen wordt dat ze stammen van rond het jaar 1300.

Aangenomen mag worden dat de bij de stadsrechten behorende privileges beperkt waren. Maar de burgers van Gennep hadden in ieder geval het recht om tol te heffen en zich te verdedigen. De ommuurde stad was toegankelijk via drie hoofdpoorten, de Nierspoort (aan de noord-oostzijde), de Maaspoort (aan de westzijde) en de Zandpoort (aan de zuidzijde). Rondom de noord- en westkanten van de stadswal werd, heel bijzonder, een dubbele gracht gegraven. Aan de overzijde van deze gracht bevonden zich moestuinen van de stedelingen. De drie stadspoorten van Gennep zijn inmiddels verwijderd. Op de huidige locatie van de rond 1810, dus in de Franse tijd, gesloopte Zandpoort, herinnert een halfronde hardstenen bank aan de oorspronkelijke vorm van deze belangrijke toegang tot de stad. Aan de noord- en westzijde van de oude binnenstad vinden we de stadsmuur. Het verloop van de stadswal is - na archeologisch onderzoek in 2013/2014 - in de bestrating van de Zandstraat zichtbaar gemaakt met roestvrijstalen punaises. Ook het tracé van de vroegere gracht is bewaard gebleven, in wat nu de ‘groene gracht’ wordt genoemd.

Overigens heeft de omwalling van Gennep niet kunnen verhinderen dat de stad in 1597, in de roerige periode van de 80-jarige oorlog, nagenoeg geheel is afgebrand. Onder meer het toenmalige Raethuys en alle archieven (ook die van naburige plaatsen en kloosters die hun documenten binnen de muren van Gennep veilig dachten te hebben ondergebracht), gingen in vlammen op. Daardoor is er maar weinig schriftelijk materiaal over de historie van Gennep beschikbaar en wordt een deel van onze geschiedenis verteld door de puzzelstukjes die zijn gevonden in tijdens archeologisch onderzoek en in archieven buiten Gennep.

Dat het aan twee rivieren gelegen Gennep een rijke pottenbakkershistorie heeft is niet verwonderlijk. Omstreeks 1805 woonden er zelfs 15 pottenbakkers in Gennep. In 1988, is door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek een grote opgraving verricht in het noordwestelijke deel van de historische stadskern (De Doelen). Daarbij werden de overblijfselen gevonden van het woonhuis en de werkplaats van een pottenbakkersfamilie uit de 18^e eeuw. Meer recent is een pottenbakkersoven gevonden bij opgravingen in 2019 in de Zandstraat. Bekend is dat op diverse locaties in de oude stadskern pottenbakkers waren gevestigd; de naam Pottenhoek voor een van de straten binnen de vesting getuigt daarvan.

Het in Gennep gefabriceerde aardewerk behoort tot de Nederrijnse aardewerktraditie. Het is eenvoudig volksaardewerk met een rode scherf, een karakteristieke witte slibversiering en transparant loodglazuur. In het, eveneens binnen de stadsmuren gevestigde, Museum Het Petershuis is een interessante collectie van dit aardewerk te vinden.

LETOP: De speer staat op het Janlinders plein tegenover de Hema (Zandstraat 61 Gennep).

Download de app